Giáo dục STEM (Science - Khoa học, Technology - Công nghệ, Engineering - Kỹ thuật, và Mathematics - Toán học) đã trở thành một phương pháp giảng dạy được nhiều hệ thống giáo dục trên thế giới áp dụng nhằm chuẩn bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu trong thế kỷ 21. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai giáo dục STEM, nhiều giáo viên vẫn gặp phải các hiểu lầm khiến cho việc thực hiện chưa đạt được hiệu quả cao. Dưới đây là những hiểu lầm phổ biến và những giải thích rõ ràng hơn để làm sáng tỏ các khía cạnh quan trọng của STEM.
1. STEM chỉ dành cho học sinh giỏi về khoa học và toán học
Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất là giáo dục STEM chỉ phù hợp với những học sinh giỏi toán, khoa học hay có thiên hướng kỹ thuật. Nhiều giáo viên nghĩ rằng STEM chỉ dành cho những người có khả năng tư duy logic và phân tích cao. Tuy nhiên, thực tế là giáo dục STEM dành cho mọi học sinh, không phân biệt năng lực hay sự yêu thích đối với các môn khoa học.
STEM khuyến khích tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề – những điều có thể được phát triển ở bất kỳ học sinh nào, không chỉ những em có năng khiếu về toán và khoa học. Ngoài ra, STEM cũng tích hợp nhiều lĩnh vực khác như nghệ thuật (STEAM - Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics) và khuyến khích các phương pháp học tập sáng tạo, giúp học sinh có nhiều cách tiếp cận khác nhau để giải quyết vấn đề.
2. STEM chỉ là việc dạy các môn khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học
Nhiều giáo viên hiểu nhầm rằng STEM chỉ đơn giản là việc dạy các môn học như toán học, khoa học, kỹ thuật, và công nghệ trong chương trình học. Thực tế, STEM không chỉ là việc truyền đạt kiến thức từng môn một cách riêng lẻ mà là việc tích hợp chúng lại để tạo ra những bài học liên môn, mang tính thực hành và giải quyết vấn đề.
STEM tập trung vào việc học sinh áp dụng các nguyên tắc từ những môn học này vào các tình huống thực tế, giúp họ phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và sáng tạo. Ví dụ, một dự án STEM có thể yêu cầu học sinh thiết kế một hệ thống nước tái chế, trong đó cần sử dụng cả kiến thức toán học để tính toán, khoa học để hiểu về quá trình lọc nước, kỹ thuật để xây dựng hệ thống, và công nghệ để tự động hóa quy trình.
3. Giáo viên phải là chuyên gia trong tất cả các lĩnh vực STEM
Một hiểu lầm khác khiến nhiều giáo viên e ngại khi triển khai giáo dục STEM là họ cho rằng mình phải là chuyên gia trong tất cả các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Thực tế, giáo viên không cần phải là chuyên gia trong mọi lĩnh vực STEM mà cần có khả năng hướng dẫn học sinh tìm hiểu và khám phá kiến thức thông qua các hoạt động thực hành, dự án.
Giáo viên đóng vai trò như người dẫn dắt, tạo điều kiện để học sinh tự tìm tòi, hợp tác và phát triển các giải pháp sáng tạo. Trong quá trình này, giáo viên cũng có thể học cùng học sinh, khuyến khích tinh thần khám phá và giải quyết vấn đề. Điều quan trọng là giáo viên có thể thiết kế các hoạt động liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, chứ không nhất thiết phải nắm vững tất cả các nội dung chuyên môn.
4. STEM cần thiết bị công nghệ cao và ngân sách lớn
Nhiều giáo viên cho rằng để triển khai giáo dục STEM, trường học cần phải có các thiết bị công nghệ cao như robot, máy in 3D hay các phòng thí nghiệm hiện đại. Tuy nhiên, giáo dục STEM không phụ thuộc hoàn toàn vào trang thiết bị đắt tiền. Việc giảng dạy STEM có thể được thực hiện với những nguồn lực đơn giản và sẵn có.
Một bài học STEM có thể chỉ yêu cầu những vật liệu cơ bản như giấy, bút chì, dây thừng, hoặc các vật liệu tái chế. Quan trọng nhất là tư duy thiết kế bài học để học sinh có thể thực hành và áp dụng kiến thức, thay vì tập trung vào việc sử dụng công nghệ cao. Các dự án đơn giản như xây cầu từ que kem, chế tạo xe đồ chơi từ chai nhựa hoặc tạo ra các hệ thống lọc nước mini đều có thể giúp học sinh hiểu sâu về các nguyên lý STEM mà không cần đến công nghệ đắt tiền.
5. STEM không phù hợp với các môn học ngoài khoa học và kỹ thuật
Một hiểu lầm khác là giáo dục STEM chỉ áp dụng cho các môn học liên quan đến khoa học và kỹ thuật, và không phù hợp với các môn học khác như lịch sử, ngôn ngữ hoặc nghệ thuật. Thực tế, STEM có thể tích hợp với nhiều lĩnh vực khác, và việc kết hợp này thậm chí còn giúp học sinh có cái nhìn đa chiều và sáng tạo hơn.
Ví dụ, trong môn ngôn ngữ, học sinh có thể viết bài luận về cách công nghệ thay đổi cuộc sống, hoặc trong môn nghệ thuật, học sinh có thể thiết kế một tác phẩm nghệ thuật bằng cách sử dụng các nguyên lý toán học về hình học và đối xứng. Sự kết hợp giữa STEM và các môn học khác giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa khoa học và cuộc sống hàng ngày.
6. STEM chỉ hướng đến việc đào tạo cho các nghề kỹ thuật
Mặc dù STEM cung cấp nền tảng kiến thức cho nhiều ngành nghề kỹ thuật và công nghệ, nhưng mục tiêu của STEM không chỉ giới hạn ở việc đào tạo kỹ sư hay nhà khoa học. STEM còn giúp học sinh phát triển những kỹ năng mềm quan trọng như tư duy phản biện, khả năng làm việc nhóm, và kỹ năng giải quyết vấn đề – những kỹ năng cần thiết trong mọi ngành nghề.
Bằng cách học STEM, học sinh có thể áp dụng những kỹ năng này vào nhiều lĩnh vực khác nhau như kinh doanh, truyền thông, y tế, nghệ thuật, và quản lý. Do đó, giáo dục STEM không chỉ phục vụ cho những người muốn theo đuổi sự nghiệp trong các ngành kỹ thuật mà còn là một công cụ quan trọng để phát triển toàn diện trong bất kỳ lĩnh vực nào.
Kết luận
Các hiểu lầm về giáo dục STEM có thể khiến nhiều giáo viên ngần ngại hoặc hiểu sai về phương pháp giáo dục này. STEM không chỉ dành cho những học sinh giỏi về khoa học, cũng không đòi hỏi giáo viên phải là chuyên gia trong mọi lĩnh vực hay phải có thiết bị công nghệ cao. Điều cốt lõi của STEM là sự tích hợp kiến thức, phát triển tư duy giải quyết vấn đề, và khuyến khích tinh thần sáng tạo. Khi hiểu rõ hơn về bản chất của STEM, giáo viên có thể tự tin hơn trong việc triển khai các hoạt động giảng dạy nhằm mang lại lợi ích tối đa cho học sinh.
