Giáo dục STEM (Science - Khoa học, Technology - Công nghệ, Engineering - Kỹ thuật, Mathematics - Toán học) được xem là một phương pháp giảng dạy hiện đại giúp học sinh phát triển các kỹ năng thiết yếu cho thế kỷ 21. Tuy nhiên, khi triển khai tại các trường phổ thông, giáo dục STEM gặp phải nhiều rào cản. Dưới đây là những khó khăn chính mà các trường học và giáo viên thường đối mặt khi áp dụng giáo dục STEM.

1. Thiếu hụt tài nguyên và cơ sở vật chất

Một trong những rào cản lớn nhất khi triển khai giáo dục STEM là sự thiếu hụt về cơ sở vật chất và tài nguyên giáo dục. STEM yêu cầu nhiều thiết bị công nghệ, phòng thí nghiệm và dụng cụ hỗ trợ để học sinh có thể thực hành và trải nghiệm. Tuy nhiên, không phải trường phổ thông nào cũng đủ điều kiện đầu tư vào các thiết bị hiện đại như máy in 3D, robot lập trình, hoặc các công cụ kỹ thuật cần thiết.

Ở các khu vực nông thôn, điều này càng trở nên khó khăn hơn khi ngân sách giáo dục hạn chế. Nhiều trường chỉ có thể cung cấp những công cụ giảng dạy cơ bản, khiến cho việc triển khai các hoạt động STEM trở nên thiếu thực tế và khó đạt được hiệu quả mong muốn.

2. Thiếu kiến thức chuyên môn từ giáo viên

Một khó khăn khác là giáo viên phổ thông thường thiếu kiến thức và kỹ năng chuyên môn về STEM. Việc dạy học STEM đòi hỏi giáo viên phải có sự hiểu biết sâu về nhiều lĩnh vực như khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, cũng như cách tích hợp chúng trong bài giảng. Tuy nhiên, phần lớn giáo viên hiện nay được đào tạo theo từng môn riêng lẻ, dẫn đến việc thiếu tự tin khi giảng dạy STEM.

Ngoài ra, các giáo viên nữ, chiếm tỉ lệ lớn trong ngành giáo dục Việt Nam, thường cảm thấy ít tự tin hơn khi dạy các môn học liên quan đến công nghệ và kỹ thuật, do những định kiến xã hội về vai trò giới trong STEM. Điều này đã tạo ra một rào cản trong việc khuyến khích học sinh, đặc biệt là nữ sinh, tham gia vào các hoạt động liên quan đến STEM​.

3. Sự cản trở từ chương trình học truyền thống

Giáo dục STEM tập trung vào phương pháp học qua thực hành và giải quyết các vấn đề thực tế. Tuy nhiên, hệ thống giáo dục phổ thông hiện nay vẫn chủ yếu tập trung vào việc dạy và học theo chương trình học truyền thống, đặt nặng lý thuyết và thành tích thi cử. Điều này không phù hợp với mô hình giáo dục STEM, khi học sinh cần được khám phá, sáng tạo và thử nghiệm.

Việc thay đổi tư duy giảng dạy từ lý thuyết sang thực hành cũng gặp nhiều khó khăn từ phía giáo viên và nhà quản lý giáo dục. Nhiều giáo viên vẫn quen thuộc với phương pháp giảng dạy truyền thống và cảm thấy khó khăn trong việc thay đổi cách tiếp cận giáo dụ.

4. Thiếu động lực từ học sinh và phụ huynh

STEM, đặc biệt là các môn kỹ thuật và công nghệ, vẫn còn bị coi là khô khan và khó hiểu đối với nhiều học sinh. Điều này dẫn đến sự thiếu hứng thú trong việc tham gia các hoạt động STEM. Thêm vào đó, nhiều phụ huynh không nhận ra được tầm quan trọng của giáo dục STEM trong việc chuẩn bị cho con em họ những kỹ năng cần thiết cho tương lai, dẫn đến việc không khuyến khích con cái theo đuổi các môn học này.

Trong một số nghiên cứu, phụ huynh có xu hướng khuyến khích con trai theo đuổi các ngành nghề liên quan đến STEM, trong khi con gái thường bị hạn chế bởi những quan niệm cũ về vai trò của giới tính trong giáo dục.

5. Chưa có chính sách hỗ trợ rõ ràng

Mặc dù STEM đã được đưa vào chương trình giáo dục mới tại Việt Nam, nhưng vẫn chưa có đủ chính sách và hướng dẫn cụ thể để hỗ trợ việc triển khai giáo dục STEM ở các trường phổ thông. Sự thiếu đồng bộ trong việc thực hiện từ cấp quản lý đến giáo viên đã tạo ra những khó khăn trong việc áp dụng giáo dục STEM một cách hiệu quả.

Ngoài ra, các chương trình đào tạo giáo viên về STEM còn khá hạn chế, dẫn đến sự chênh lệch trong chất lượng giảng dạy giữa các trường, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa.

Kết luận

Giáo dục STEM là một bước tiến quan trọng trong việc chuẩn bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết cho thế kỷ 21. Tuy nhiên, để triển khai thành công STEM tại các trường phổ thông, cần giải quyết những rào cản về cơ sở vật chất, đào tạo giáo viên, thay đổi tư duy giảng dạy và nâng cao nhận thức của phụ huynh và học sinh. Chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước và sự đồng lòng từ các cấp quản lý, giáo viên, và phụ huynh sẽ là yếu tố quan trọng giúp thúc đẩy giáo dục STEM phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.